Fenomen człowieka. O precyzyjnym dostrojeniu natury do istnienia ludzi

Od czasów rewolucji naukowej w XVI wieku w środowisku naukowym panuje przekonanie, że ludzie są - jak to wyraził paleontolog Stephen Jay Gould - jedynie „ucieleśnieniem przypadkowości", a nie czymś szczególnym we Wszechświecie. Według biochemika Michaela Dentona, który mistrzowsko dokumentuje najnowsze odkrycia nauki, jest zupełnie inaczej. Kosmos jest zdumiewająco dobrze przystosowany do życia - nie tylko jego prostych form, ale również tych bardziej złożonych, opartych na węglu i oddychających powietrzem, na czele z dwunożnymi, wędrującymi po lądzie i rozwijającymi technologię istotami o znanej nam anatomii i fizjologii.

Staliśmy się władcami ognia, wytwórcami narzędzi i ostatecznie wyruszyliśmy w kosmos - pisze Denton. - Stworzyliśmy łazik Curiosity, drony wielkości pszczół i laser zdolny oświetlić Księżyc. Wszystko to nie było wyłącznie zasługą naszego ludzkiego geniuszu, zawdzięczmy to także fortunnym uwarunkowaniom występującym na naszej planecie, a także fortunnym własnościom bardzo wielu pierwiastków układu okresowego oraz ich związków. Wyjątkowe przystosowanie wbudowane w przyrodę utorowało nam drogę prowadzącą do niezliczonych odkryć i innowacji technicznych.

Świadectwa naukowe przedstawione w książce są mocnym argumentem na rzecz perspektywy antropocentrycznej, czyli twierdzenia, że Wszechświat jest nakierowany na człowieka i dla niego uporządkowany. Dzięki wyjątkowemu, popartemu obserwacjami przystosowaniu praw przyrody do naszego istnienia mogliśmy podążać drogą rozwoju od epoki kamienia łupanego do zaawansowanej cywilizacji technicznej. 
Denton przywołuje odkrycia między innymi z zakresu biologii i chemii, które ku zdumieniu naukowców konsekwentnie wykazują, że życie na Ziemi jest zjawiskiem o szczególnym charakterze. Autor podkreśla przy tym, że to twierdzenie nie oznacza cofnięcia się nauki do czasów średniowiecznych - wręcz przeciwnie, oznacza jej rozwój oraz interpretację danych naukowych najbardziej zgodną z tym, co odkrywamy o prawach rządzących Wszechświatem.

[o autorze] 
Michael Denton
Australijski biochemik. Ukończył studia na wydziale medycznym Bristol University, a na King's College uzyskał tytuł doktora biochemii. W latach 1990-2015 był zatrudniony na wydziale biochemii University of Otago w Nowej Zelandii. W 1985 roku wydał słynną książkę pt. Kryzys teorii ewolucji. Jest również autorem prac Przeznaczenie natury. Co prawa biologii mówią o naszym miejscu we Wszechświecie (1998 rok) i Teoria ewolucji. Kryzysu ciąg dalszy (2016 rok). Publikował również w czasopismach naukowych, jak „Nature", „Nature Genetics", „BioSystems", „Human Genetics" oraz „Biology and Philosophy". Prowadził wykłady na uniwersytetach na całym świecie.

Fenomen człowieka jest jego piatą książką z serii „Wyjątkowy Gatunek", po publikacjach Władcy ognia, Fenomen wody, Dzieci światła i Niesamowita komórka. 

[opinie o książce] 

Każda ważna dziedzina nauki zasługuje na ciągłą reewaluację. Myśl, iż jakaś dziedzina badań jest już ugruntowaną wiedzą i dlatego nie można poddać jej krytycznej analizie, jest szkodliwa dla nauki. Kierując się tą zasadą, z pełnym przekonaniem polecam czytelnikom książkę Michaela Dentona. Podczas gdy wiele publikacji naukowych na temat pochodzenia życia koncentruje się na kwestii ewolucji biologicznej, inne na pierwszej komórce, a jeszcze inne na precyzyjnym dostrojeniu stałych fizycznych i narodzinach wszechświata, najnowsza książka Dentona wnosi świeży powiew do tej dziedziny badań, ponieważ jej autor zwraca uwagę na zdumiewający stopień przystosowania przyrody do istnienia zaawansowanego życia ujawniający się w chemii. 
Henry F. Schaefer III, PhD, Graham Perdue Professor of Chemistry i dyrektor Ośrodka Chemii Obliczeniowej Uniwersytetu Georgii, członek American Academy of Arts and Sciences

 „Człowiek jest wytworem przyczyn, które nie przewidywały celu, do którego zmierzały". Te słowa filozofa Bertranda Russella to być może najbardziej spektakularne błędne twierdzenie XX wieku. Tymczasem Michael Denton przedstawia w swojej książce mnóstwo dowodów naukowych pokazujących coś dokładnie przeciwnego: wszechświat precyzyjnie ucieleśnia cel, dla którego został zbudowany. 
Michael Behe, PhD, profesor nauk biologicznych w Lehigh University, autor książek Czarna skrzynka Darwina, Granica ewolucji i Dewolucja 

Mamy co prawda ogólną świadomość dostrojenia różnych praw i stałych fizyki, dzięki któremu nasz planetarny dom jest wyjątkowo dobrze dopasowany do inteligentnego życia, jednakże Michael Denton przedstawia dodatkowy, zdumiewający wachlarz cech przyrody wskazujących na jej wcześniejsze przystosowanie do złożonego, opartego na węglu, wysokoenergetycznego i metabolicznie wydajnego życia, prowadząc nas w innym kierunku i przenosząc to przystosowanie na zdecydowanie wyższy poziom. Elokwentnie i przekonująco opisuje niezwykłe przystosowanie tlenu, azotu i wody, manifestujące się zarówno w cyklu hydrologicznym, jak i w zasadzie działania układu oddechowego i układu krążenia. Podkreśla kilka zaskakujących i intrygujących obserwacji, takich jak związek między naprężeniem ścianek w naczyniach krwionośnych o małej średnicy a ich zdolnością do wytrzymywania stosunkowo wysokich ciśnień hydrostatycznych, co opisuje sprzeczne z intuicją prawo Laplace'a. Denton przedstawia nie tylko zdumiewające, konkretne formy adaptacji, ale także zaskakujące wcześniejsze przystosowanie podstawowych praw fizyki i chemii, co stanowi szczególne wyzwanie dla każdego wyjaśnienia naturalistycznego i wskazywać może na niezwykły, sięgający w przyszłość zamysł. Gdzie spojrzeć, wszędzie można dostrzec teleologię. 
David Galloway, MD DSc FRCS FRCP FACS FACP, były prezes Royal College of Physicians and Surgeons of Glasgow, honorowy profesor chirurgii College of Medical, Veterinary & Life Sciences, University of Glasgow 

Jeśli klasyczną pracę Lawrence'a Hendersona z 1913 roku The Fitness of the Environment uznalibyśmy za tom pierwszy dzieła o przystosowaniu przyrody, to książkę Michaela Dentona z 1998 Przeznaczenie natury powinniśmy uznać za jego tom drugi. Jeśli ktoś jednak sądzi, że Denton swoją książką zamknął to dzieło, byłby w błędzie, ponieważ moim zdaniem jego kolejnej pracy, Fenomen człowieka, można w pełni zasłużenie przypisać status tomu trzeciego. Autor przedstawia w niej nowe, znaczące przykłady wcześniejsze<‟朁漀 瀀爀稀礀猀琀漀猀漀眀愀渀椀愀 瀀爀稀礀爀漀搀礀 搀漀 渀愀猀稀攀最漀 椀猀琀渀椀攀渀椀愀 眀猀瀀椀攀爀愀樀Ԁ持攀 瀀爀稀礀樀洀漀眀愀渀Ԁ 瀀爀稀攀稀 渀椀攀最漀 瀀攀爀猀瀀攀欀琀礀眀ᤀ 愀渀琀爀漀瀀漀挀攀渀琀爀礀挀稀渀Ԁ⸁ ਀䐀爀 䜀甀椀氀氀攀爀洀漀 䜀漀渀稀愀氀攀稀Ⰰ 愀猀琀爀漀渀漀洀Ⰰ 愀猀琀爀漀戀椀漀氀漀最 椀 眀猀瀀䈀愁甀琀漀爀 欀猀椀Ԁ簁欁椀 圀礀樀Ԁ琁欀漀眀愀 瀀氀愀渀攀琀愀਀ ਀䴀椀挀栀愀攀氀 䐀攀渀琀漀渀 瀀爀稀攀搀猀琀愀眀椀愀 戀愀爀搀稀漀 漀爀礀最椀渀愀氀渀攀Ⰰ 渀漀眀愀琀漀爀猀欀椀攀 瀀漀搀攀樀嬀持椀攀 搀漀 愀爀最甀洀攀渀琀愀挀樀椀 琀攀氀攀漀氀漀最椀挀稀渀攀樀 瀀爀稀攀洀愀眀椀愀樀Ԁ持攀樀 稀愀 瀀爀漀樀攀欀琀攀洀⸀ 圀挀稀攀嬀渁椀攀樀猀稀攀 瀀漀搀攀樀嬀持椀愀 欀漀渀挀攀渀琀爀漀眀愀䈀礁 猀椀ᤀ 渀愀 搀愀渀礀挀栀 攀洀瀀椀爀礀挀稀渀礀挀栀 眀猀欀愀稀甀樀Ԁ持礀挀栀 渀愀 瀀爀漀樀攀欀琀 眀 昀漀爀洀椀攀 洀愀䈀漁 瀀爀愀眀搀漀瀀漀搀漀戀渀礀挀栀 猀琀愀䈀礁挀栀 昀椀稀礀挀稀渀礀挀栀 椀 瀀爀愀眀 眀猀稀攀挀栀嬀省椀愀琀愀 氀甀戀 渀愀 渀椀攀瀀爀愀眀搀漀瀀漀搀漀戀渀礀挀栀 稀䈀漁簀漁渀礀挀栀 稀樀愀眀椀猀欀愀挀栀 眀 戀椀漀氀漀最椀椀⸀ 吀礀洀挀稀愀猀攀洀 䐀攀渀琀漀渀 搀漀眀漀搀稀椀Ⰰ 簀攁 稀䈀漁簀漁渀攀 眀䈀愁猀渀漀嬀持椀 嬀省椀愀琀䈀愁Ⰰ 眀ᤀ朁氀愀Ⰰ 眀漀搀礀Ⰰ 瀀漀眀椀攀琀爀稀愀Ⰰ 漀最渀椀愀 椀 洀攀琀愀氀椀 瀀爀稀礀挀稀礀渀椀愀樀Ԁ 猀椀ᤀ 搀漀 眀礀樀Ԁ琁欀漀眀攀最漀 眀挀稀攀嬀渁椀攀樀猀稀攀最漀 瀀爀稀礀猀琀漀猀漀眀愀渀椀愀 嬀爁漀搀漀眀椀猀欀漀眀攀最漀 瀀爀稀礀爀漀搀礀 搀漀 氀甀搀稀欀椀攀樀 戀椀漀氀漀最椀椀Ⰰ 挀漀 猀甀最攀爀甀樀攀Ⰰ 簀攁 眀猀稀攀挀栀嬀省椀愀琀 渀椀攀 樀攀猀琀 瀀漀 瀀爀漀猀琀甀 搀漀猀琀爀漀樀漀渀礀 搀漀 樀愀欀椀攀最漀欀漀氀眀椀攀欀 簀礁挀椀愀Ⰰ 愀氀攀 稀漀猀琀愀䈀 猀瀀攀挀樀愀氀渀椀攀 稀愀瀀爀漀樀攀欀琀漀眀愀渀礀 搀氀愀 渀愀猀 椀 搀氀愀 渀愀猀稀攀最漀 爀漀稀眀漀樀甀 欀甀氀琀甀爀漀眀攀最漀 椀 琀攀挀栀渀椀挀稀渀攀最漀⸀ ਀䜀ﰀ渀琀攀爀 䈀攀挀栀氀礀Ⰰ 搀漀欀琀漀爀 瀀愀氀攀漀渀琀漀氀漀最椀椀 眀 唀渀椀眀攀爀猀礀琀攀挀椀攀 䔀戀攀爀栀愀爀搀愀 䬀愀爀漀氀愀 眀 吀礀戀椀渀搀稀攀Ⰰ 欀甀爀愀琀漀爀 渀愀甀欀漀眀礀 眀 倀愀䐀猁琀眀漀眀礀洀 䴀甀稀攀甀洀 䠀椀猀琀漀爀椀椀 一愀琀甀爀愀氀渀攀樀 眀 匀琀甀琀琀最愀爀挀椀攀 眀 氀愀琀愀挀栀 ㄀㤀㤀㤀ጀ㈠　㄀㘀Ⰰ 匀攀渀椀漀爀 䘀攀氀氀漀眀 漀爀最愀渀椀稀愀挀樀椀 䌀攀渀琀攀爀 昀漀爀 匀挀椀攀渀挀攀 愀渀搀 䌀甀氀琀甀爀攀਀਀䘀攀渀漀洀攀渀 挀稀䈀漁眀椀攀欀愀 琀漀 洀椀猀琀爀稀漀眀猀欀椀攀 瀀漀搀猀甀洀漀眀愀渀椀攀 搀漀琀礀挀栀挀稀愀猀漀眀攀樀 瀀爀愀挀礀 䴀椀挀栀愀攀氀愀 䐀攀渀琀漀渀愀⸀ 倀爀稀攀稀 漀猀琀愀琀渀椀攀 欀椀氀欀愀 氀愀琀 甀稀愀猀愀搀渀椀愀䈀Ⰱ 簀攁 瀀爀稀礀爀漀搀愀 樀攀猀琀 眀 眀礀樀Ԁ琁欀漀眀礀 猀瀀漀猀戀 瀀爀稀礀猀琀漀猀漀眀愀渀愀 ጀ†渀椀攀樀愀欀漀 稀 最爀礀 瀀爀稀礀最漀琀漀眀愀渀愀 ጀ†搀漀 琀攀最漀Ⰰ 愀戀礀 甀洀漀簀氁椀眀椀܀ 椀猀琀渀椀攀渀椀攀 椀猀琀漀琀 漀 渀愀猀稀礀挀栀 挀攀挀栀愀挀栀 昀椀稀礀挀稀渀礀挀栀⸀ 吀愀 欀猀椀Ԁ簁欁愀 稀戀椀攀爀愀 眀猀稀礀猀琀欀椀攀 眀挀稀攀嬀渁椀攀樀 瀀爀稀攀搀猀琀愀眀椀漀渀攀 嬀省椀愀搀攀挀琀眀愀⸀ 䜀搀礀戀礀 眀䈀愁猀渀漀嬀持椀 嬀省椀愀琀䈀愁Ⰰ 猀䈀漁䐀持愀Ⰰ 眀漀搀礀Ⰰ 琀氀攀渀甀 椀 眀ᤀ朁氀愀 渀椀攀 戀礀䈀礁 搀漀欀䈀愁搀渀椀攀 琀愀欀椀攀Ⰰ 樀愀欀椀攀 稀渀愀洀礀Ⰰ 渀椀攀 戀礀䈀漁戀礀 渀愀猀 琀甀琀愀樀⸀ 䜀搀礀戀礀 稀椀攀洀猀欀愀 愀琀洀漀猀昀攀爀愀 戀礀䈀愁 椀渀渀愀 氀甀戀 瀀漀䈀漁簀攁渀椀攀 娀椀攀洀椀 椀 樀攀樀 猀欀䈀愁搀 昀椀稀礀欀漀ⴀ挀栀攀洀椀挀稀渀礀 戀礀䈀礁 椀渀渀攀Ⰰ 簀礁挀椀攀 眀 稀渀愀渀攀樀 渀愀洀 瀀漀猀琀愀挀椀 渀椀攀 洀漀最䈀漁戀礀 渀愀 渀椀攀樀 椀猀琀渀椀攀܀⸁ 吀攀最漀 爀漀搀稀愀樀甀 愀爀最甀洀攀渀琀愀挀樀愀 洀漀簀攁 猀椀ᤀ 渀愀洀 眀礀搀愀眀愀܀ 戀愀渀愀氀渀愀Ⰰ 氀攀挀稀 眀挀愀氀攀 琀愀欀Ԁ 渀椀攀 樀攀猀琀⸀ 娀愀洀椀愀猀琀 洀眀椀܀ Ḁ琠攀簀 洀椀 挀漀嬀Ⰱ 瀀愀猀甀樀攀洀礀 搀漀 嬀爁漀搀漀眀椀猀欀愀Ⰰ 瀀漀渀椀攀眀愀簀 樀攀猀琀攀嬀洁礀 搀漀 渀椀攀最漀 瀀爀稀礀猀琀漀猀漀眀愀渀椀ᴀⰠ 洀甀猀椀洀礀 瀀爀稀礀稀渀愀܀Ⰱ 簀攁 ጀ†瀀愀琀爀稀Ԁ持 稀 搀爀甀最椀攀樀 猀琀爀漀渀礀 ጀ†漀欀愀稀甀樀攀 猀椀ᤀⰁ 椀簀 搀漀欀䈀愁搀渀攀 眀䈀愁猀渀漀嬀持椀 挀栀攀洀椀挀稀渀攀 瀀椀攀爀眀椀愀猀琀欀眀 甀昀漀爀洀漀眀愀渀攀 眀 漀最渀椀甀 猀琀眀漀爀稀攀渀椀愀 稀漀猀琀愀䈀礁 眀猀琀ᤀ瀁渀椀攀 瀀爀稀礀猀琀漀猀漀眀愀渀攀Ⰰ 愀戀礀 甀洀漀簀氁椀眀椀܀ 椀猀琀渀椀攀渀椀攀 戀礀琀漀洀 琀愀欀椀洀 樀愀欀 洀礀 ጀ†漀搀搀礀挀栀愀樀Ԁ持礀洀 瀀漀眀椀攀琀爀稀攀洀Ⰰ 眀礀猀漀欀漀攀渀攀爀最攀琀礀挀稀渀礀洀Ⰰ 搀眀甀渀漀簀渁礀洀 椀 氀Ԁ搁漀眀礀洀Ⰰ 漀 琀愀欀椀攀樀 樀愀欀 渀愀猀稀愀 昀椀稀樀漀氀漀最椀椀⸀ 圀礀搀愀樀攀 猀椀ᤀⰁ 簀攁 猀愀洀愀 挀栀攀洀椀愀 簀礁挀椀愀 稀漀猀琀愀䈀愁 稀愀瀀爀漀樀攀欀琀漀眀愀渀愀 眀䈀愁嬀渁椀攀 稀 洀礀嬀氁Ԁ 漀 渀愀猀℀ 䨀攀嬀氁椀 琀愀 栀椀瀀漀琀攀稀愀 眀礀搀愀樀攀 挀椀 猀椀ᤀ 愀戀猀甀爀搀愀氀渀愀 氀甀戀 戀愀渀愀氀渀愀Ⰰ 瀀爀稀攀挀稀礀琀愀樀 欀漀渀椀攀挀稀渀椀攀 琀ᤀ 欀猀椀Ԁ簁欁ᤀⰁ 愀 戀礀܀ 洀漀簀攁 瀀漀搀 眀瀀䈀礁眀攀洀 挀椀ᤀ簁愁爀甀 瀀爀稀攀搀猀琀愀眀椀漀渀礀挀栀 眀 渀椀攀樀 搀漀眀漀搀眀 稀洀椀攀渀椀猀稀 稀搀愀渀椀攀⸀ ਀䄀渀渀 䜀愀甀最攀爀Ⰰ 倀栀䐀Ⰰ 戀椀漀氀漀最Ⰰ 匀攀渀椀漀爀 䘀攀氀氀漀眀 漀爀最愀渀椀稀愀挀樀椀 䌀攀渀琀攀爀 昀漀爀 匀挀椀攀渀挀攀 愀渀搀 䌀甀氀琀甀爀攀Ⰰ 眀猀瀀䈀愁甀琀漀爀欀愀 欀猀椀Ԁ簁欁椀 匀挀椀攀渀挀攀 愀渀搀 䠀甀洀愀渀 伀爀椀最椀渀猀਀ ਀਀䘀攀渀漀洀攀渀 挀稀䈀漁眀椀攀欀愀 䴀椀挀栀愀攀氀愀 䐀攀渀琀漀渀愀 琀漀 洀愀樀猀琀攀爀猀稀琀礀欀 椀 搀氀愀琀攀最漀 瀀漀眀椀渀椀攀渀 漀搀攀最爀愀܀ 椀猀琀漀琀渀Ԁ 爀漀氀ᤀ 眀 瀀爀稀礀猀稀䈀礁挀栀 搀攀戀愀琀愀挀栀 搀漀琀礀挀稀Ԁ持礀挀栀 琀攀最漀Ⰰ 挀稀礀 漀戀攀挀渀漀嬀܁ 氀甀搀稀椀 渀愀 娀椀攀洀椀 琀漀 眀礀渀椀欀 瀀爀稀礀瀀愀搀欀甀Ⰰ 樀愀欀 甀琀爀稀礀洀甀樀攀 洀愀琀攀爀椀愀氀椀稀洀 搀愀爀眀椀渀漀眀猀欀椀⸀ 䬀猀椀Ԁ簁欁愀 樀愀猀渀漀 瀀漀欀愀稀甀樀攀Ⰰ 簀攁 欀眀攀猀琀椀愀 琀愀 稀漀猀琀愀䈀愁 樀甀簀 爀漀稀猀琀爀稀礀最渀椀ᤀ琁愀Ⰰ 愀 漀搀瀀漀眀椀攀搀稀 渀愀 瀀礀琀愀渀椀攀 稀愀眀愀爀琀攀 眀 瀀漀瀀爀稀攀搀渀椀洀 稀搀愀渀椀甀 樀攀猀琀 瀀爀稀攀挀稀Ԁ持愀⸀ 一椀攀 樀攀猀琀攀嬀洁礀 簀愁搀渀礀洀 瀀爀稀礀瀀愀搀欀椀攀洀⸀ 伀琀漀 氀攀欀愀爀稀 洀攀搀礀挀礀渀礀 椀 搀漀欀琀漀爀 戀椀漀挀栀攀洀椀椀Ⰰ 欀琀爀攀最漀 爀漀稀氀攀最䈀愁 眀椀攀搀稀愀 爀漀稀挀椀Ԁ朁愀 猀椀ᤀ 漀搀 昀椀稀樀漀氀漀最椀椀 椀 挀栀攀洀椀椀 瀀漀 昀椀稀礀欀ᤀ 椀 愀渀愀琀漀洀椀ᤀⰁ 瀀爀稀礀琀愀挀稀愀 渀椀攀眀椀愀爀礀最漀搀渀Ԁ 氀椀挀稀戀ᤀ 甀猀琀愀氀漀渀礀挀栀 瀀漀渀愀搀 眀猀稀攀氀欀Ԁ 眀Ԁ琁瀀氀椀眀漀嬀܁ 昀愀欀琀眀 瀀漀欀愀稀甀樀Ԁ持礀挀栀Ⰰ 簀攁 娀椀攀洀椀愀 漀爀愀稀 眀䈀愁猀渀漀嬀持椀 昀椀稀礀挀稀渀攀 椀 挀栀攀洀椀挀稀渀攀 洀愀琀攀爀椀椀 猀Ԁ 搀漀猀欀漀渀愀氀攀 瀀爀稀礀猀琀漀猀漀眀愀渀攀 搀漀 椀猀琀渀椀攀渀椀愀 氀甀搀稀椀⸀ 䰀椀挀稀渀攀 愀猀瀀攀欀琀礀 爀稀攀挀稀礀眀椀猀琀漀嬀持椀 猀Ԁ 瀀爀攀挀礀稀礀樀渀椀攀 搀漀猀琀爀漀樀漀渀攀 椀 搀漀欀䈀愁搀渀椀攀 琀愀欀椀攀Ⰰ 樀愀欀椀攀 瀀漀眀椀渀渀礀 戀礀܀Ⰱ 渀椀挀稀礀洀 眀礀欀眀椀渀琀渀愀Ⰰ 搀攀氀椀欀愀琀渀愀Ⰰ 椀搀攀愀氀渀椀攀 搀漀瀀愀猀漀眀愀渀愀 爀ᤀ欁愀眀椀挀稀欀愀 稀 瀀漀渀愀搀 洀椀氀椀漀渀攀洀 瀀愀氀挀眀 漀 爀簀渁礀挀栀 欀猀稀琀愀䈀琁愀挀栀Ⰰ 爀漀稀洀椀愀爀愀挀栀 椀 昀愀欀琀甀爀稀攀⸀ 一椀攀 洀愀 琀甀 洀漀眀礀 漀 瀀爀稀礀瀀愀搀欀甀 椀 搀氀愀琀攀最漀 瀀漀搀漀戀愀 洀椀 猀椀ᤀ 琀漀Ⰰ 挀漀 瀀漀眀椀攀搀稀椀愀䈀 夀漀最椀 䈀攀爀爀愀㨀 Ḁ娠戀礀琀 眀椀攀氀攀 琀甀 瀀爀稀礀瀀愀搀欀眀Ⰰ 戀礀 戀礀䈀漁 琀漀 瀀爀稀礀瀀愀搀欀椀攀洀ᴀ⸠਀䜀攀漀昀昀爀攀礀 匀椀洀洀漀渀猀Ⰰ 䴀䐀Ⰰ 戀礀䈀礁 挀稀䈀漁渀攀欀 眀䈀愁搀稀 漀爀最愀渀椀稀愀挀樀椀 䄀洀攀爀椀挀愀渀 䄀挀愀搀攀洀礀 漀昀 䐀椀猀愀猀琀攀爀 䴀攀搀椀挀椀渀攀Ⰰ 愀甀琀漀爀 欀猀椀Ԁ簁攁欀 圀栀愀琀 䐀愀爀眀椀渀 䐀椀搀渀ᤀ琠 䬀渀漀眀 椀 䈀椀氀氀椀漀渀猀 漀昀 䴀椀猀猀椀渀最 䰀椀渀欀猀਀਀਀䐀爀 䴀椀挀栀愀攀氀 䐀攀渀琀漀渀 眀 猀眀漀樀攀樀 渀椀攀稀眀礀欀䈀攁樀 欀猀椀Ԁ簁持攀 瀀漀欀愀稀甀樀攀 眀 猀瀀漀猀戀 渀愀甀欀漀眀礀Ⰰ 簀攁 瀀爀稀礀爀漀搀愀 樀攀猀琀 眀 眀礀樀Ԁ琁欀漀眀礀 猀瀀漀猀戀 瀀爀稀礀猀琀漀猀漀眀愀渀愀 搀漀 簀礁挀椀愀⸀ 䤀 琀漀 渀椀攀 琀礀氀欀漀 搀漀 簀礁挀椀愀 樀愀欀漀 琀愀欀椀攀最漀Ⰰ 愀氀攀 眀 猀稀挀稀攀最氀渀漀嬀持椀 搀漀 椀猀琀渀椀攀渀椀愀 渀愀猀 猀愀洀礀挀栀⸀ 䐀攀渀琀漀渀 漀瀀椀猀甀樀攀 眀椀攀氀攀 Ḁ稠攀猀瀀漀䈀眀 攀氀攀洀攀渀琀眀 瀀爀稀礀猀琀漀猀漀眀愀渀椀愀㰀昀ĕ", które współgrając z sobą, umożliwiają istnienie ludzi oraz techniki. Rezultat jego pracy jest imponujący. 
Jonathan Wells, PhD, biolog, Senior Fellow organizacji Center for Science and Culture, autor książek Ikony ewolucji, Mit śmieciowego DNA i Zombie-nauka 

Michael Denton zebrał zdumiewające elementy w całym zbiorze przystosowania przyrody i pokazał, jak znaczenie każdego z nich okazuje się mieć jeszcze większe znaczenie właśnie w tym zbiorczym ujęciu, aniżeli w oderwaniu od pozostałych. Wszystkie te elementy czekają, abyśmy mogli je zaobserwować, zrozumieć i wykorzystać, dzięki czemu za sprawą naszych procesów poznawczych możemy płynnie połączyć w jedną całość świat przyrody i świat naszej cywilizacji. Możemy być wdzięczni Dentonowi za jego wszechstronną ciekawość i umiejętności, zarówno umiejętności poruszającego się swobodnie w wielu dyscyplinach naukowca, jak i autora, który w przystępny sposób przedstawia nam ważkie prawdy. Fenomen człowieka to niezwykłe osiągnięcie i wspaniałe ukoronowanie dorobku jego całego życia.
R. Douglas Geivett, profesor filozofii, Talbot School of Theology, Biola University 

W tej wspaniałej książce dr Denton proponuje niezwykłą podróż przez oszałamiający krajobraz odkryć naukowych, prowadzącą nas do wielkiego finału: zdumiewającego przystosowania przyrody do istnienia ludzkości. Fenomen człowieka to wszechstronny i ze wszech miar przekonujący przegląd istotnych danych empirycznych skłaniający każdą rozumną osobę do uznania tego, iż my, ludzie, byliśmy przewidziani, zaplanowani od samego początku. Autor nie wymusza na nas takiego wniosku i niektórzy czytelnicy mogą go odrzucić, niemniej robiąca wrażenie książka Dentona sprawia, że jedno staje się niezaprzeczalnie jasne: dane empiryczne już zawyrokowały - przyroda jest w zdumiewający sposób przystosowana do istnienia człowieka. Jesteśmy rzeczywiście najbardziej uprzywilejowanym gatunkiem. 
Marcos Eberlin, PhD członek Brazylijskiej Akademii Nauk, były prezes International Mass Spectrometry Foundation, założyciel Thomson Mass Spectrometry Laboratory, zdobywca prestiżowego Medalu Thomsona (2016) i autor książki Dalekowzroczność: jak biochemia ukazuje plan i celowość życia 

Swoje oszałamiające twierdzenie, iż wszechświat jest do nas „wyjątkowo przystosowany", Denton wspiera równie oszałamiającą masą świadectw naukowych. Można już teraz podarować sobie poszukiwania innych dziwnych form inteligentnego życia w zakątkach kosmosu. Jeśli gdzieś we wszechświecie znajdziemy jakieś inteligentne istoty, będą one musiały być bardzo podobne do nas. 
Douglas Axe, profesor biologii molekularnej na Biola University, autor książki Niepodważalne: jak biologia potwierdza naszą intuicję, że życie jest zaprojekto