Ochrona drewna - surowca i materiału wyd. III

 Przedmowa ................................................................................................... 7

1. Wstęp ........................................................................................................ 9

1.1. Wiadomości ogólne ............................................................................ 9

1.2. Czynniki powodujące niszczenie drewna ........................................... 12

1.3. Naturalna trwałość drewna ................................................................. 19

2. Grzyby niszczące drewno ........................................................................ 24

2.1. Wiadomości ogólne ............................................................................ 24

2.1.1. Wymagania środowiskowe ....................................................... 24

2.1.2. Budowa grzybów ...................................................................... 27

2.1.3. Typy rozkładu drewna .............................................................. 30

2.1.4. Wpływ rozkładu drewna na jego wytrzymałość ....................... 33

2.1.5. Wpływ grzybów domowych na materiały nielignocelulozowe ... 36

2.1.6. Wykrywanie rozkładu drewna .................................................. 37

2.2. Biały rozkład drewna .......................................................................... 43

2.2.1. Rozkład drewna ........................................................................ 43

2.2.2. Rozkład celulozy ...................................................................... 53

2.2.3. Rozkład ligniny ......................................................................... 60

2.2.4. Rozkład hemiceluloz ................................................................. 68

2.2.5. Wybrane gatunki grzybów powodujących biały rozkład

drewna ....................................................................................... 74

2.3. Brunatny rozkład drewna ................................................................... 81

2.3.1. Rozkład drewna ........................................................................ 81

2.3.2. Rozkład celulozy ...................................................................... 86

2.3.3. Rozkład ligniny ......................................................................... 91

2.3.4. Wybrane gatunki grzybów najczęściej powodujących brunatny

rozkład drewna .......................................................................... 92

2.4. Szary rozkład drewna ......................................................................... 102

2.4.1. Rozkład drewna ........................................................................ 102

2.4.2. Rozkład celulozy ...................................................................... 107

2.4.3. Rozkład ligniny ......................................................................... 108

2.4.4. Wybrane gatunki grzybów powodujących szary rozkład

drewna ....................................................................................... 109

2.5. Barwice drewna, pleśnienie drewna ................................................... 110

3. Owady niszczące drewno ........................................................................ 114

3.1. Wiadomości ogólne ............................................................................ 114

3.1.1. Przynależność systematyczna, budowa ciała i zmysły owadów

niszczących drewno .................................................................. 114

3.1.2. Rozwój osobniczy owadów ...................................................... 123

3.1.3. Drewno jako środowisko życia owadów .................................. 127

3.1.4. Objawy obecności i metody wykrywania owadów

niszczących drewno .................................................................. 137

3.2. Klasyfikacja owadów ze względu na stan zasiedlanego drewna

oraz znaczenie szkodnika .................................................................... 141

3.2.1. Owady niszczące wyrobione drewno w Polsce ........................ 141

3.2.2. Owady niszczące drewno na składnicach w Polsce .................. 147

3.3. Najważniejsze gatunki krajowych owadów niszczących drewno ...... 153

3.3.1. Rząd: chrząszcze (Coleoptera) .................................................. 153

3.3.2. Rząd: błonkoskrzydłe (Hymenoptera) ...................................... 208

3.4. Termity (Isoptera) ............................................................................... 217

3.4.1. Występowanie, budowa, stadia rozwojowe .............................. 217

3.4.2. Ochrona drewna przed termitami ............................................. 221

4. Zwierzęta niszczące drewno w wodzie morskiej ................................... 223

4.1. Wiadomości ogólne ............................................................................ 223

4.1.1. Przynależność systematyczna, budowa ciała i biologia

równonogów niszczących drewno ............................................ 223

4.1.2. Przynależność systematyczna, budowa ciała i biologia małży

niszczących drewno .................................................................. 227

4.2. Wpływ środowiska na występowanie zwierząt niszczących drewno

w wodzie morskiej .............................................................................. 232

4.3. Ochrona drewna w wodzie morskiej .................................................. 235

5. Ochrona drewna przed ogniem .............................................................. 240

6. Chemiczne środki ochrony drewna ........................................................ 248

6.1. Podział chemicznych środków ochrony drewna ................................ 248

6.2. Ciekłe środki ochrony drewna i stawiane im wymagania .................. 253

6.2.1. Impregnaty dawniej i dziś ......................................................... 253

6.2.2. Impregnaty solne ...................................................................... 255

6.2.3. Impregnaty olejowe i olejowo-rozpuszczalnikowe .................. 262

6.2.4. Impregnaty zawierające rozpuszczalniki organiczne ................ 265

6.2.5. Preparaty dekoracyjno-ochronne .............................................. 269

6.2.6. Powłoki ogniochronne .............................................................. 270

6.2.7. Emulsje ..................................................................................... 271

6.3. Gazowe środki ochrony drewna ......................................................... 272

6.3.1. Ogólny podział gazowych środków zwalczających i reguły

dotyczące dezynsekcji drewna przy użyciu fumigacji .............. 272

6.3.2. Toksyczne środki do gazowania drewna .................................. 277

6.3.3. Niereaktywne środki do gazowania drewna ............................. 286

6.3.4. Urządzenia do gazowania ......................................................... 289

7. Metody impregnacji drewna ................................................................... 292

7.1. Mechanizmy wnikania impregnatów do drewna ................................ 292

7.2. Metody nasycania drewna .................................................................. 298

8. Fizyczne metody dezynsekcji i dezynfekcji drewna ............................. 314

8.1. Wiadomości ogólne ............................................................................ 314

8.2. Wysoka temperatura ........................................................................... 314

8.3. Promienie gamma ............................................................................... 323

9. Konserwacja drewna archeologicznego ................................................. 326

9.1. Procesy zachodzące w wiekowym drewnie bezpiecznym

od biodegradacji w suchym środowisku ............................................. 326

9.2. Konserwacja drewna z suchych stanowisk archeologicznych ........... 327

9.3. Degradacja drewna z mokrych stanowisk archeologicznych ............. 329

9.3.1. Degradacja abiotyczna drewna z mokrych stanowisk

archeologicznych ...................................................................... 330

9.3.2. Degradacja biotyczna drewna z mokrych stanowisk

archeologicznych .......................................................................... 332

9.4. Zakres konserwacji i badania drewna archeologicznego

z mokrych stanowisk .......................................................................... 335

9.5. Metody i środki konserwacji drewna z mokrych stanowisk

archeologicznych ................................................................................ 341

9.5.1. Dawne środki stabilizacji wymiarowej ..................................... 342

9.5.2. Glikole polietylenowe (PEG) .................................................... 343

9.5.3. Liofilizacja ................................................................................ 344

9.5.4. Sacharoza .................................................................................. 346

9.5.5. Petryfikacja monomerami polimeryzowanymi

promieniami gamma ................................................................. 348

9.6. Dotychczasowe rozwiązania i nowe trendy postępowania

ze znaleziskami archeologicznymi ..................................................... 349

Literatura ..................................................................................................... 353

Normy i inne akty prawne .......................................................................... 366