Opozycyjność naukowców. Studia z dziejów Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w PRL

Książka Jana Olaszka "Opozycyjność naukowców" pozwala czytelnikowi przyjrzeć się trzem wątkom w historii środowiska Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w czasach PRL. Autor przybliża specyfikę zaangażowania opozycyjnego wybitnego badacza nowomowy i pisarza Michała Głowińskiego. Analizuje motywacje, dylematy i praktyki twórców polskiego tamizdatu na przykładzie postawy cenionego znawcy diarystyki i publicysty politycznego Romana Zimanda. Przygląda się również kulisom, przebiegowi i recepcji głośnej konferencji Literatura źle obecna. Przy użyciu odpowiednich kluczy interpretacyjnych te trzy pozornie nieprzystające do siebie historie odczytuje jako pewną całość. W efekcie powstaje obraz IBL jako bezpiecznej przystani dla ludzi źle widzianych przez władze, czy nawet jako kuźni kadr dla ruchu sprzeciwu wobec reżimu. Sformułowane przez autora wnioski nie odnoszą się jednak tylko do dziejów jednej instytucji. W konkluzji bowiem wyodrębnia on kilka modeli opozycyjności naukowców, zabierając tym samym głos w trwającej od wielu lat debacie o postawach polskiej inteligencji wobec dyktatury komunistycznej.

„Monografia Jana Olaszka przynosi oryginalny, rzetelny i wartościowy poznawczo portret polskich uczonych, którym przyszło żyć i prowadzić badania nad literaturą w warunkach braku wolności naukowej, artystycznej i politycznej. Jednocześnie jest interesującą refleksją nad fenomenem różnych form opozycyjności w PRL. Badania szczegółowe, głęboko wnikające w materię sprawy pozwoliły Autorowi uchwycić oraz przedstawić mechanizmy wspólne i prawidłowości rządzące polską kulturą oporu". 
Z recenzji dr hab. prof. UAM Dobrochny Dabert