Znaczenie roślin strączkowych w agrotechnice rzepaku ozimego

Zwiększanie areału upraw roślin strączkowych w Polsce ma szczególne znaczenie w świetle dużego uzależnienia produkcji zwierzęcej od importu śruty sojowej pochodzącej z roślin GMO. Aktualnie Polska importuje ponad 2,2 min ton śruty sojowej, a rodzime źródła białka pokrywają potrzeby paszowe w 23%. Wzrost areału uprawy roślin strączkowych do 500 tys. ha pozwoli ograniczyć import śruty sojowej o 20% przy produkcji białka paszowego na poziomie 250 tys. ton. Należy zaznaczyć, że przyrost areału uprawy roślin strączkowych ograniczy nie tylko import pasz, ale zmniejszy udział zbóż w strukturze zasiewów i stworzy korzystniejsze warunki siedliskowe do uprawy innych gatunków roślin.

Siedlisko pełni funkcję plonotwórczą względem roślin uprawnych, a jego zasoby są ograniczone nie tylko przez zawartość dostępnych roślinom składników pokarmowych, ale też przez przestrzeń użytkową. Dlatego ważne jest wykorzystanie w pełni naturalnych zasobów środowiska w istniejących agroekosystemach.

Urynkowienie polskiego rolnictwa, które miało miejsce po 1989 r., spowodowało odejście od gospodarki płodozmianowej i dramatyczne zmniejszenie liczby uprawianych gatunków. Efektem tych zmian jest wzrost udziału zbóż w strukturze zasiewów do ponad 74%, a w niektórych rejonach nawet do 80%. Utrzymanie tego modelu gospodarowania będzie skutkowało wzrostem nakładów na przemysłowe środki produkcji. Aktualnie w wielu rejonach kraju uprawia się 2-3 gatunki. Na Dolnym Śląsku od wielu lat rzepak uprawiany jest po zbożach, zaś po nim także zasiewa się pola zbożem, co w konsekwencji prowadzi do nasilonego występowania chwastów, chorób i szkodników. Już dziś dużym zagrożeniem upraw rzepaku jest kiła kapuściana, a zbóż - choroby podsuszkowe. Skrajnym przykładem uproszczeń w zmianowaniu są monokultury uprawy kukurydzy.

W latach 60. ubiegłego wieku profesor Felicjan Dembiński, twórca zasad prawidłowej agrotechniki w uprawie rzepaku, wykazał, że przedplon odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu plonu rzepaku. Uprawa na stanowisku po grochu, w porównaniu z jęczmieniem jarym, skutkowała ponad 20-procentowym wzrostem plonu nasion. Niestety, mała powierzchnia uprawy roślin strączkowych w Polsce powoduje, że uprawa rzepaku po roślinach strączkowych jest rzadkością, a rolnicy, kierując się doraźnymi korzyściami ekonomicznymi, wolą zwiększać nakłady na przemysłowe środki produkcji niż w większym stopniu wykorzystać naturalne zasoby siedliska.

Tym niekorzystnym zjawiskom można przeciwdziałać poprzez wprowadzenie do płodozmianu roślin strączkowych uprawianych w siewie czystym, mieszankach zbożowo-strączkowych, bądź w międzyplonach. Niestety, areał uprawy roślin strączkowych pastewnych uprawianych na nasiona, w okresie transformacji ustrojowej w Polsce się zmniejszył, według danych GUS, z 385 tys. ha w 1989 r. do 157 tys. ha w 2011 roku. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjęło, poprzez program wieloletniego Ulepszanie krajowych źródeł białka roślinnego, ich produkcji, systemu obrotu i wykorzystania w paszach próbę zainteresowania rolników uprawą roślin strączkowych w Polsce. Propagowaniu tej idei ma służyć konferencja „Znaczenie roślin strączkowych w agrotechnice rzepaku ozimego” organizowana przez Katedrę Szczegółowej Uprawy Roślin Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Katedrę rostlinne vyroby Ćeske zemedelske univerzity v Praze, Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych stacje doświadczalne oceny odmian w Zybiszowie i Głubczycach oraz Top Frams Głubczyce Sp. z o. o.

• Autorzy: Andrzej Kotecki
• Format: 17.0x24.0cm
• Objętość: 73
• Oprawa: Miękka
• Rok wydania: 2014
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu